Zero waste, czyli życie bez marnowania, nie jest niczym nowym. Dla naszych babć (i prababć) to była codzienność. Zmuszone trudnymi czasami powojennymi, np. brakiem dostępu do produktów, opanowały sztukę gospodarności do perfekcji. W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się, jak wyglądała kuchnia zero waste kilkadziesiąt lat temu – i co my możemy z niej dziś czerpać.
1. Jedzenie się nie marnowało
Dla naszych babć wyrzucenie chleba było nie do pomyślenia – był symbolem ciężkiej pracy i szacunku do pożywienia, a nawet cząstką religijności. Bywało, że zanim pokrojono chleb czyniono na nim znak krzyża. Czerstwy chleb zamieniał się w:
- grzanki do zupy,
- bułkę tartą,
- zapiekanki na słodko lub słono.
Z resztek mięsa czy warzyw robiło się farsze do pierogów lub pasztety. Zupa z wczoraj? Następnego dnia stawała się bazą do nowej – np. krupniku, barszczu czy zupy jarzynowej.
2. Wiele produktów miało swoje drugie życie
Skórki z jabłek i ogryzki szły do kompotów, a pestki z dyni – do uprażenia. Produktów się nie marnowało, bo jedzenie było cennym, a często deficytowym towarem.
3. Przechowywanie i konserwowanie
Umiejętność dłuższego przechowywania jedzenia była kluczowa:
- suszenie grzybów, jabłek, śliwek,
- kiszenie ogórków, kapusty, buraków,
- wekowanie kompotów, mięs i zup w słoikach.
Babcie znały dziesiątki sposobów, jak „zamknąć lato i jesień w słoikach” i jeść sezonowo przez cały rok.
4. Oszczędność jako styl życia
Gospodynie planowały posiłki z wyprzedzeniem. Potrafiły ugotować obiad z dosłownie niczego – a mimo to był sycący i zdrowy.
Przykłady dań z „niczego”:
- placki ziemniaczane z dodatkiem resztek warzyw,
- kluski z wody i mąki z podsmażoną cebulką,
- zupa z pokrzywy lub szczawiu z łąki.
PRZEPISY ZERO WASTE NASZYCH BABĆ
- Zupa na resztkach warzyw Obierki z marchewki, pietruszki, końcówki pora, liście selera – wszystko trafiało do garnka na bulion. Idealna baza do każdej zupy.
- Kluski z ziemniaków z wczoraj Zostały gotowane ziemniaki? Wystarczy dodać jajko, mąkę i zrobić kluski śląskie, kopytka albo pyzy.
- Chlebowy pudding na słodko Czerstwy chleb, mleko, jajko, cukier/czekolada i owoce – pieczone razem tworzą prosty deser z niczego.
- Farsz z resztek mięsa Pozostałości z rosołu lub pieczeni mielono z cebulką i używano do pierogów, pasztecików albo naleśników.
- Placki z gotowanej kaszy Została kasza? Zrób placuszki z jajkiem, mąką i ziołami. Podaj z prostą sałatką.
- Kompot ze skórek i resztek owoców Skórki i ogryzki z jabłek, gruszek – wszystko lądowało w garnku i tworzyło pyszny napój.
- Pasztet warzywny z resztek zupy
Warzywa z rosołu lub zupy miksowano z kaszą, przyprawami i pieczono w foremce – tani, domowy pasztet.
TRIKI ZERO WASTE NASZYCH BABĆ
- Obierki jako baza bulionu Zamiast wyrzucać obierki, suszono je lub mrożono i gotowano na ich bazie wywar.
- Suszenie chleba na bułkę tartą Czerstwy chleb krojono, suszono i rozdrabniano – zapas bułki tartej był zawsze pod ręką.
- Własne kiszonki przez cały rok Nie tylko ogórki – babcie kisiły buraki, jabłka, kapustę, a nawet cytryny.
- Zbieranie skorupek jaj Wysuszone i zmielone były wykorzystywane jako nawóz do kwiatów.
- Robienie octu jabłkowego z resztek Obierki i ogryzki jabłek fermentowano z wodą i cukrem – naturalny ocet za darmo.
- Zbieranie fusów po kawie i herbacie Używane jako nawóz, środek czyszczący lub odstraszacz zapachów z lodówki.
- Szmatki ze starych ubrań Każda znoszona koszula czy prześcieradło trafiało do szuflady jako „ścierka do wszystkiego”
Co możemy z tego wynieść dziś?
Dziś żyjemy w świecie nadmiaru, ale też wysokich cen produktów. To trochę inna sytuacja ale i ona zmusza coraz więcej osób do prostoty i gospodarności. Jedni będą to czynić dla oszczędności, inni z szacunku do jedzenia i planety a jeszcze inni są już po prostu przebodźcowani nadmiarem i chcą uprościć swoje życie.
Jeśli czujesz się przebodźcowana to sprawdź wpis: Reset w 48 h: jak odpocząć gdy masz tylko weekend lub Slow life na wakacjach z dziećmi – jak naprawdę odpocząć.
Warto zacząć od małych kroków:
- Planowania posiłków i zakupów
- Wykorzystywania resztek.
- Robienia przetworów.
