Kupując leki w aptece musimy pamiętać, aby zawsze była to przemyślana decyzja. Dlaczego nie warto robić tego pod wpływem impulsu? Ponieważ jeśli wrócimy do domu i zobaczymy, że w apteczce mamy jeszcze nieotwarte opakowanie tego samego leku, albo zaraz po zakupie zorientujemy się, że pomyliliśmy nazwę leku i tak naprawdę ten zakupiony nie jest nam do niczego potrzebny, nie będziemy mogli zwrócić go do apteki, tak jak zwracamy do sklepu zbyt małe buty czy niepasującą bluzkę. Zabrania tego prawo. Istnieją tylko trzy sytuacje, w których możemy zwrócić lek do apteki i nie ma znaczenia, czy robiliśmy zakupy w aptece stacjonarnej czy internetowej. To nie pomyłka, kupując leki w aptece internetowej również nie możemy ich zwrócić np. z powodu pomyłki. Nie ma znaczenia jak bardzo będziemy próbowali przekonać farmaceutę do swojej racji, zwyczajnie nie może on przyjąć kupionego leku.
Jakie przepisy zabraniają zwrotu leków do apteki internetowej?
Gdyby ktoś nie był do końca przekonany i chciał się upewnić, że naprawdę nie może zwrócić leków do apteki internetowej odsyłam go do ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne (na dzień publikacji wpisu Dz. U. 2019, poz. 499 ze zm.), zwanej dalej ustawą Prawo Farmaceutyczne. Zgodnie z art. 68 ust. 3l tej ustawy produkty lecznicze wydawane z apteki ogólnodostępnej lub punktu aptecznego w ramach wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych nie podlegają zwrotowi. Zgodnie z art 68 ust. 3m ustawy Prawo Farmaceutyczne przepis ustępu 3l nie dotyczy produktu leczniczego, zwracanego aptece ogólnodostępnej lub punktowi aptecznemu z powodu wady jakościowej, niewłaściwego wydania lub sfałszowania produktu leczniczego.
Jakie przepisy zabraniają zwrotu zakupionych leków do aptek stacjonarnych?
Zgodnie z art 96 ust. 7 ustawy Prawo Farmaceutyczne produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne wydane z apteki nie podlegają zwrotowi. Na podstawie art 96 ust. 8 ustawy Prawo Farmaceutyczne przepis ustępu 7 nie dotyczy produktu leczniczego lub wyrobu medycznego zwracanego aptece z powodu wady jakościowej, niewłaściwego wydania lub sfałszowania.
Jakie są wyjątki, czyli kiedy możemy zwrócić zakupione w aptece leki?
Ten, kto uważnie przeczytał zamieszczone wyżej artykuły zauważył, że istnieją pewne wyjątki od ogólnego zakazu zwrotu leków do aptek. Jakie to wyjątki? Czyli kiedy jednak możemy domagać się przyjęcia zwrotu leków przez aptekę? Zgodnie z prawem możemy to zrobić jedynie w 3 przypadkach. Po pierwsze gdy zostanie stwierdzona wada jakościowa leku. Po drugie gdy zostanie on nam niewłaściwie wydany i po trzecie gdy został sfałszowany.
Skąd mam wiedzieć czy dotyczy mnie któryś z wymienionych wyjątków?
Wada jakościowa leku
Zgodnie z art 108 ust. 4 pkt 2 ustawy Prawo Farmaceutyczne, organy Inspekcji Farmaceutycznej wydają decyzje w zakresie wstrzymania, zakazu wprowadzania, wycofania z obrotu lub stosowania produktów leczniczych.
Gdzie znajdę informacje na ten temat?
Lista jest na bieżąco uaktualniana.
Co zrobić gdy na liście produktów leczniczych wstrzymanych w obrocie znajdę lek, który posiadam w swojej apteczce?
Na tym etapie jeszcze nic. Należy lek odłożyć i nie zażywać do czasu decyzji GIF, albo o ponownym dopuszczeniu do obrotu, albo o wycofaniu. Podobnie odbywa się to w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych.
Kiedy organy Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej podejmują decyzję o wstrzymaniu produktu leczniczego w obrocie?
Ma to miejsce, jeśli w czasie przeprowadzonych kontroli i badań pojawią się uzasadnione podejrzenia, że lek nie odpowiada ustalonym dla niego wymaganiom. Po wydaniu takiej decyzji zostaje wstrzymany obrót wskazanych serii danego produktu leczniczego, we wszystkich hurtowniach i aptekach, do momentu potwierdzenia lub wykluczenia wady jakościowej.
Co zrobić gdy na liście produktów leczniczych wycofanych z obrotu znajdę lek, który posiadam w swojej apteczce?
I tutaj wreszcie po dokładnym sprawdzeniu daty i serii wycofanego produktu leczniczego możemy go zwrócić do apteki.
Kiedy ograny Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej podejmują decyzję o wycofaniu produktu leczniczego z obrotu?
Ma to miejsce, gdy w wyniku przeprowadzonych badań potwierdzi się, że lek nie spełnia określonych dla niego wymagań jakościowych. Wtedy, Główny Inspektor Farmaceutyczny podejmuje decyzję o wycofaniu tego produktu leczniczego z obrotu. Decyzja wycofująca lek z obrotu może być również podjęta na wniosek podmiotu odpowiedzialnego w związku z decyzją własną, na wniosek Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych,
w przypadku gdy stosowanie produktu leczniczego wywołuje ciężkie niepożądane działanie oraz na wniosek Ministra Zdrowia lub Prezesa Urzędu w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia dla zdrowia publicznego.
Fałszowanie leków
Wytwarzanie i obrót lekami jest w Polsce ściśle kontrolowany. Leki wytwarzane poza tą kontrolą to produkty sfałszowane. Żeby uniknąć kupienia leków sfałszowanych najbezpieczniej kupować produkty lecznicze w aptekach i punktach aptecznych. Pamiętajmy o tym, kiedy będziemy chcieli kupić lek na bazarach czy aukcjach internetowych.
Jak duża jest skala zjawiska?
GIF podaje, że „zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia nawet 1% leków sprzedawanych w krajach rozwiniętych może być podrabianych. Ponadto szacuje się, że leki sfałszowane dostępne za pośrednictwem Internetu stanowią około 50% oferowanych produktów. W skali globalnej liczba leków podrobionych może stanowić około 10% światowego rynku leków, podczas gdy w niektórych krajach rozwijających się może ona stanowić powyżej 30% leków dostępnych w sprzedaży. Doświadczenia między innymi Światowej Organizacji Zdrowia wykazują, iż zjawisko fałszowania nasila się z każdym rokiem.”
Według GIF najczęściej fałszowanymi lekami są leki wspomagające odchudzanie, leki na problemy z erekcją, hormony sterydowe, a także leki antykoncepcyjne i psychotropowe.
Dlaczego sfałszowane produkty lecznicze mogą być groźne?
Należy pamiętać, że sfałszowane produkty lecznicze pozostają poza kontrolą państwowych organizacji nadzorujących rynek farmaceutyczny. Nie ma więc pewności jak będą działać na organizm. Mogą stanowić duże zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia osób decydujących się na ich spożycie. Dlatego pamiętajmy, aby unikać kupowania leków na aukcjach internetowych oraz w miejscach do tego nieprzeznaczonych.
Leki źle wydane
Nie będę ukrywała, że w aptekach jak w każdym innym miejscu pracy czasem zdarzają się pomyłki. Farmaceuci starają się po dziesięć razy sprawdzać poprawność wydanych leków, ale pomyłki i tak mogą się zdarzyć. W tym miejscu, proszę więc o cierpliwość. Może się wydawać, że sprzedaż leku czasem długo trwa, ale uważam, że lepiej chwilę dłużej poczekać i w jak największym stopniu wyeliminować możliwość pomyłki.
Co wtedy?
Jeśli po powrocie do domu zauważycie, że wydano Wam lek, którego nie braliście wcześniej, a lekarz nie wspominał o zmianie terapii, zawsze lepiej jest wrócić do apteki (lub zadzwonić), żeby upewnić się czy nie doszło do pomyłki w wydaniu. Jednak wszystkie osoby, które w tej chwili troszkę wystraszyłam pragnę uspokoić. Owszem błędy się zdarzają, ale możecie mi wierzyć, że apteki bardzo dokładnie sprawdzają poprawność wydanych leków. Często weryfikacja jest dokonywana przez więcej niż jedną osobę. Raczej nie powinno się więc zdarzyć, aby pomyłka w wydaniu nie została zauważona.
Co się stanie, gdy w aptece zauważą pomyłkę?
Najprawdopodobniej zostaniecie odwiedzeni w domu przez farmaceutę, który poinformuje Was o pomyłce i zaproponuje sposób wymiany leków. W tym miejscu pamiętajcie, żeby adres podany na recepcie był zawsze Waszym prawidłowym adresem zamieszkania. Dbajcie o aktualizację danych w przychodniach. W ten sposób ułatwicie farmaceutom dotarcie do Was w przypadku pomyłki w wydaniu leku.
Co w sytuacji gdy chcecie podać lek zaraz po powrocie z apteki?
Pamiętajmy o jednej ważnej zasadzie. Zawsze czytajmy ulotki leków zanim je zażyjemy, albo tym bardziej zanim podamy je dzieciom. W wielu przypadkach pozwoli to wykryć pomyłkę przed podaniem złego leku. Tak było, gdy w jednej z aptek pomylono się i wydano pacjentowi zamiast kropli do oczu, krople do nosa. W tym przypadku zwykłe przeczytanie ulotki pozwoliło zapobiec katastrofie.
Chciałabym jeszcze w tym miejscu zwrócić Waszą uwagę na jedną sprawę. Mianowicie zdarza się, że pacjenci po śmierci bliskiej osoby przynoszą do apteki leki przez nią stosowane po to, aby przekazać je potrzebującym. Cel jest szczytny, ale niestety apteka nie może przyjąć takich leków.
Dlaczego?
Warunki, w jakich przechowywane są leki są naprawdę ważne. Przechowywanie w nieodpowiednich warunkach może sprawić, że lek będzie miał słabsze działanie lub nie będzie miał go wcale. Farmaceuci nie mają pewności gdzie i w jakich warunkach te leki były przechowywane. Nie mogą więc przekazać ich innym pacjentom. Jedyne, co może zrobić farmaceuta to przekazać je do utylizacji. Więcej na temat tego gdzie i jak zutylizować niezużyte leki dowiecie się z tego wpisu.
Mam nadzieję, że udało mi się wyjaśnić najważniejsze kwestie związane ze zwrotem leków do aptek. Jeśli nadal macie jakieś wątpliwości pytajcie śmiało. Chętnie odpowiemy na wszystkie Wasze pytania.
Zobacz również:
- ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne (na dzień publikacji wpisu Dz. U. 2019, poz. 499 ze zm.)
- strona Ministerstwa Zdrowia
- strona Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego
