Otyłość – problem społeczny?

Otyłość, a zdrowie. Dzisiaj nie mamy już wątpliwości, że problem otyłości trzeba traktować niezwykle poważnie, bo dotyczy on coraz większej części społeczeństwa. Nie jest to tylko kwestia wyglądu, ale przede wszystkim – zdrowia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że z powodu nadwagi i otyłości co roku umiera co najmniej 2,8 mln ludzi. Jednocześnie otyłość została wpisana do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (nr E66).

Nie sposób też nie zauważyć, że dramatycznie rośnie liczba osób (również dzieci!) zmagających się z tym problemem. WHO podaje, że od roku 1975 do roku 2016 liczba osób z otyłością zwiększyła się niemal trzykrotnie i w 2016 wyniosła ponad 650 milinów. Cierpią na tym zarówno sami chorzy jak i system opieki zdrowotnej, ponieważ koszty społeczne związane bezpośrednio z otyłością, a zwłaszcza z jej powikłaniami są olbrzymie. Co więcej nie wszyscy pewnie zdajemy sobie sprawę, że osoby z zaawansowaną otyłością III stopnia mogą mieć problem z dotarciem do szpitala karetką, a jeśli już tam dotrą z podstawowymi badaniami. Przykłady:

• zdarza się, że waga szpitalna „skończy się” na 150 kg,
• mankiet do pomiaru ciśnienia krwi może być „za krótki”,
• u osób z otyłością, zwłaszcza dużą, ciężej jest zrobić badania usg przez powłoki brzuszne, ze względu na gorszą widoczność (ta sytuacja spotyka również otyłe kobiety w ciąży).

Sprawą problemów z dostępnością do świadczeń zdrowotnych osób otyłych zajął się również Rzecznik Praw Pacjenta. Tutaj można znaleźć spisy podmiotów leczniczych, z podziałem na województwa, które posiadają sprzęt z uwzględnieniem maksymalnego obciążenia.

Czy otyłość to choroba?

Otyłość zaliczana jest do chorób przewlekłych, takich jak np. cukrzyca. Wynika głównie z nadmiernej podaży energii, którą dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem (energii, której organizm nie potrzebuje w takich ilościach). Ale nie tylko. Dlaczego tyjemy? Może to być spowodowane:

• tzw. „zajadaniem stresów”,
• nieprawidłową dietą (jemy za dużo wysokokalorycznych potraw, oraz napojów wypełnionych cukrem),
• brakiem aktywności fizycznej (spędzaniem czasu wolnego przed monitorem czy ekranem telewizora zamiast pójścia przykładowo na spacer),
• różnego rodzaju chorobami np. zaburzeniami hormonalnymi,
• kontuzjami czy zabiegami operacyjnymi (to jest stresującymi sytuacjami, które na pewien czas wyłączają nam możliwość normalnej aktywności fizycznej),
• w przypadku osób starszych zwolnieniem tempa przemiany materii.

Najczęściej jednak mamy do czynienia z kilkoma przyczynami, które dodatkowo się na siebie nakładają utrudniając walkę z chorobą. Musimy pamiętać, że otyłość nie zawsze jest spowodowana tylko złą dietą czy brakiem ruchu, ale także bardzo często poważniejszymi problemami zdrowotnymi np. zaburzeniami hormonalnymi. Dlatego osób otyłych nie można stygmatyzować, bo wbrew pozorom otyłość najczęściej jest wywołana bardzo wieloma złożonymi czynnikami, a nie tylko złymi nawykami żywieniowymi.

Skoro mamy do czynienia z chorobą to powinien się również znaleźć specjalista od jej leczenia. I tutaj do akcji wkracza obesitologia.

Obesitologia

Obesitologia to dział nauk medycznych skupionych wokół leczenia nadwagi i otyłości. Powszechne jest leczenie osób z tzw. otyłością olbrzymią, którym najczęściej zaleca się już operację bariatryczną. Natomiast specjaliści apelują, że pomoc pacjentom powinna być udzielana dużo wcześniej, już na etapie nadwagi. Poza tym leczenie otyłości to skomplikowany problem wymagający kompleksowych działań: dietetycznych, ruchowych, a często nawet psychologicznych.

Jak do tej pory w Polsce obesitologia nie stała się jeszcze specjalizacją lekarską. Ale wydaje się być to tylko kwestią czasu. Również medycyna praktyczna powinna bowiem podążać za potrzebami społecznymi.

Wskaźnik BMI (wskaźnik masy ciała)

Jest to chyba najprostszy wskaźnik mówiący nam, czy dotyka nas otyłość, a jeżeli tak to w jakim stopniu. Wskaźnik BMI (Body Mass Index) policzysz dzieląc masę ciała w kilogramach przez swój wzrost w metrach do kwadratu.

Jak zinterpretować wyniki?

• mniej niż 18,5 – niedowaga
• 18,5 – 24,9 – norma
• 25,0 – 29,9 – nadwaga
• 30,0 – 34,9 – I stopień otyłości
• 35,0 – 39,9 – II stopień otyłości
• 40,0 i powyżej – III stopień otyłości

Możesz również ułatwić sobie zadanie i policzyć BMI przy użyciu jednego z szeroko dostępnych w internecie kalkulatorów, np. tego czy też tego.

Dla kogo wskaźnik BMI nie jest do końca wiarygodny?

Dla kobiet w ciąży, osób o rozbudowanej tkance mięśniowej (np. sportowców) oraz osób starszych jeśli trudno u nich dokonać wiarygodnego pomiaru wzrostu. Ogólnie wskaźnik opiera się jak już zauważyliście na wzroście i wadze. Jeśli z jakiejkolwiek przyczyny nie jesteśmy w stanie dokładnie zmierzyć lub zważyć danej osoby (lub występuje u danej osoby duża tkanka mięśniowa, która będzie się nam „pokazywała” na wadze) to wówczas wskaźnik BMI nie będzie dla nas wiarygodny. Wskaźnik BMI nie będzie również wiarygodny u osób, u których tkanki mięśniowej jest niewiele (porównując do osób sprawnych), tj. osoby niepełnosprawne ruchowo, np. na wózkach inwalidzkich.

Typy otyłości

Ze względu na to, gdzie najchętniej odkłada się u nas tłuszcz wyróżniamy dwa typy otyłości:

a) otyłość udowo-pośladkową – głównie występuje u kobiet, w tym przypadku tłuszcz odkłada się na pośladkach, udach, biodrach

b) otyłość brzuszną – nadmiar tłuszczu zlokalizowany jest w okolicach jamy brzusznej, klatki piersiowej, podbródka.

Otyłość typu brzusznego uważamy za groźniejszą dla zdrowia, ponieważ zwiększa ona ryzyko występowania nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy typu 2.

Wskaźnik WHR

O wskaźniku WHR (waist-hip ratio) pisałyśmy już tutaj. Wskazuje on, czy mamy u nas do czynienia z otyłością brzuszną.

WHR – obwód tali (cm) podzielić przez obwód bioder (cm).

Obwód tali mierzymy w jej najwęższym miejscu, natomiast obwód bioder w ich najszerszym miejscu. Wynik u kobiet nie powinien przekraczać wartości 0,8, a u mężczyzn – 0,9.

Zarówno wskaźnik BMI, jak i WHR to wskaźniki proste w swoich obliczeniach i wykorzystywane powszechnie. Jeśli natomiast Wasz stan jest zaawansowany i lekarz stwierdzi taką potrzebę, w celu określenia zawartości tłuszczu w organizmie, można wykonać badania: tomografię komputerową, magnetyczny rezonans jądrowy, rentgenowską absorpcjometrię podwójnej energii, pomiar przewodnictwa elektrycznego ustroju czy też bioimpedancję elektryczną (BIA). Może i nazwy brzmią troszkę strasznie, ale jesteśmy przekonane, że np. BIA sporo osób miało wykonywane jeśli chociaż raz korzystało z pomocy dietetyka.

Otyłość w ciąży

Już wspomniałyśmy o tym, że otyłość podczas ciąży może utrudniać wykonanie badań płodu. Ponadto zwiększa ryzyko niektórych powikłań ciążowych, takich jak: nadciśnienie, cukrzyca ciążowa, przedwczesny poród. To, co na pewno jest rekomendowane to zadbanie o odpowiedni poziom wagi przed ciążą. Jednak nie zawsze jest to możliwe – jesteśmy tylko ludźmi. Jeśli już masz kilka lub kilkanaście kilo na plusie to uważamy, że ciąża jest szczególnie tym momentem, w którym powinnaś zwracać większą uwagę na to co spożywasz, aby nie przytyć nadmiernie. Co to oznacza nadmiernie? To zależy. Jeśli przed ciążą byłaś osobą otyłą możesz sobie pozwolić na niewiele około 5-9 kg. Jeśli miałaś przed ciążą niedowagę to nawet 12,5 do 18 kg. Jak widać różnica jest spora.

Co polecamy? Jeśli przed ciążą miałaś problemy z utrzymaniem odpowiedniej wagi i możesz sobie na to pozwolić finansowo – skorzystaj z wizyty u dietetyka. Jeżeli z różnych powodów uważasz, że nie jest to opcja dla Ciebie możesz skorzystać tutaj z bezpłatnych konsultacji dietetycznych. Pamiętajmy jednak, że równie niebezpieczne jak nadmierne objadanie się jest głodzenie się w ciąży. Ciąża na pewno nie jest dobrym momentem do tego, żeby się odchudzać, ale do tego, żeby odżywiać się racjonalnie.

Trening dla osób otyłych

W przypadku osób otyłych rozważnie dobieramy rodzaje aktywności fizycznej. I tutaj niespodzianka – funkcjonuje specjalna strona internetowa (plusfitness), która doradza i pomaga osobom otyłym z rozpoczęciem aktywności fizycznej. Również w internecie można znaleźć specjalne treningi dla osób otyłych. W zeszłym tygodniu opublikowałyśmy wpis o platformach treningowych – na jednej z nich znajdziesz specjalne wyzwanie ruchowe (połączone z dietą) dla osób otyłych.

Leczenie otyłości

Leczenie otyłości to proces długotrwały, często trwający do końca życia pacjenta. Może on przyjąć postać leczenia:

• dietetycznego,
• farmakologicznego,
• operacyjnego.

Od czego zaczyna się właściwie zawsze?

Od zmiany nawyków żywieniowych oraz wprowadzenia aktywności fizycznej do życia osoby otyłej. Musimy jednak pamiętać, że nie mogą to być zmiany chwilowe, przejściowe, ale takie na całe życie. Poza tym jeśli wprowadzamy trening fizyczny u osób otyłych, które wcześniej niewiele się ruszały musimy pamiętać, że nie może on być od razu zbyt intensywny żeby nie ucierpiały na tym stawy. Pamiętajmy, że najlepiej zrobić to pod okiem specjalisty.

W tym temacie przeczytaj jeszcze:

1. Platformy treningowe – ćwiczenia w domu nie muszą być nudne.
2. Aktywność dla serca
3. Poradnik żywienia kobiet w ciąży