Pod koniec maja 2022 r. ukazały się nowe wytyczne dotyczące leczenia uzależnienia od nikotyny. Co warto o nich wiedzieć?
Pomimo ciągle rosnącej mody na niepalenie i systematycznie, ale powoli zmniejszającej się liczbie osób palących, uzależnienie od nikotyny stanowi wciąż bardzo poważny problem społeczny. Jak poważny?
Zobacz wpis: Od papierosów do nowatorskich wyrobów tytoniowych, czyli historia palenia
Okazuje się, że palenie tytoniu stanowi drugą, co do częstości przyczynę zgonów w Polsce i pierwszą, co do częstości wśród mężczyzn. Warto więc o tym rozmawiać i przyjrzeć się temu bliżej. Często, bowiem zapominamy o tak oczywistych kwestiach. Martwimy się złą jakością powietrza, dodatkami do żywności i to oczywiście ważne kwestie, ale jak się okazuje przegrywają one w tym niezbyt przyjemnym rankingu jakim jest najczęstsza przyczyna zgonów w Polsce właśnie z paleniem. Przegrywają i to bardzo. Zła jakość powietrza jest dopiero na siódmym miejscu. Tymczasem palenie jest – przypomnijmy – na drugim. Czy to nie paradoks, że tak często możemy zaobserwować społeczne przyzwolenie na nie? Pozwalamy żeby palili nasi bliscy, nie zachęcamy ich do próby walki z nałogiem. A tymczasem statystyki są nieubłagane i większość palaczy prędzej czy później doświadczy poważnych problemów zdrowotnych, chodź nie zawsze będziemy je łączyli z paleniem…
Zobacz: Papierosy. Dowiedz się, co wdychasz razem z dymem tytoniowym.
Jakie są najczęstsze przyczyny zgonów z powodu palenia?
Mogłoby się wydawać, że najczęstsze przyczyny zgonów z powodu palenia w Polsce będą stanowiły choroby płuc. Tak naprawdę jednak stanowią one tylko niewielki ich odsetek około 12%. Na pierwszy plan wysuwają się nowotwory, które stanowią prawie połowę tych zgonów, a na drugim miejscu, chociaż nie wszyscy się tego spodziewają uplasowały się choroby układu krążenia, których bardzo często z paleniem w ogóle przecież nie łączymy.
Tymczasem chociażby duże badanie interheart pokazało, że palenie jest poważnym czynnikiem ryzyka zawału serca i odpowiada za 16,2% tych przypadków. Oczywiście, im więcej wypalamy papierosów, tym to ryzyko wzrasta. 16,2% to ogromna liczba zawałów, których przecież można by uniknąć…
Zobacz wyzwanie: Czas dla serca
Dlaczego ludzie palą?
Moglibyśmy więc zadać sobie pytanie, dlaczego w takim razie ludzie palą. W końcu już dawno ponad wszelką wątpliwość udowodniono jak groźny dla osoby palącej i jej otoczenia jest to nałóg. Wydawałoby się, że dla dobra swojego i bliskich powinniśmy to palenie rzucić natychmiast. Tak się jednak w większości przypadków nie dzieje. Ludzie palą dalej. A ponieważ palenie nie jest racjonalne, a my nie lubimy myśleć o sobie jako o kimś kto nie postępuje racjonalnie, próbujemy tłumaczyć się sami przed sobą i przed naszym otoczeniem.
Mówimy: „Palę, bo lubię”, „To moje zdrowie”, „Nikomu nic do tego”, „Mam zbyt dużo stresu”. „Na coś trzeba umrzeć”, „Tyle osób pali i nic im się nie stało”. Moglibyśmy więc zapytać dlaczego tak dużo energii wkładamy w racjonalizowanie czegoś, co racjonalne nie jest?
Częściowo odpowiedzią na to pytanie jest fakt, że uzależnienie od nikotyny uznane jest oficjalnie za chorobę i wpisane jest do międzynarodowej klasyfikacji chorób pod numerem 6C4A.2. Tak też powinniśmy je więc traktować, przestając uważać za modę czy wybór. To choroba i to poważna. Dlatego do rzucenia palenia powinniśmy się bardzo dobrze przygotować najlepiej korzystając z porad doświadczonego lekarza, który będzie nas wspierał. Bo sam proces nie będzie łatwy. Pacjent powinien się przygotować na szereg objawów abstynencyjnych, które się pojawią. Nie sposób ich uniknąć, bo nikotyna wywiera ogromny wpływ na cały nasz organizm, ale można je bardzo złagodzić dzięki zastosowanej farmakoterapii. Dlatego dobrze jest cały proces omówić z lekarzem przedstawiając mu nasze obawy i wątpliwości, a on pomoże wybrać najlepszą dla nas metodę.
Objawy abstynencyjne, na które powinniśmy się przygotować:
- złe samopoczucie, drażliwość, gniew
- nastrój depresyjny
- niepokój
- problemy z koncentracją
- obniżenie częstości tętna
- wzmożony apetyt
- wzrost masy ciała
- bóle głowy
- kaszel
- suchość w ustach
- lęki
Zarówno my jak i nasze otoczenie powinniśmy być świadomi, że takie objawy się pojawią. Dodatkowo palenie tak wrosło w naszą codzienność, że przez pierwsze dni po rzuceniu, możemy się czuć zagubieni i mieć problem, co ze sobą zrobić. Będziemy odczuwać pustkę związaną z tym, że wcześniej papieros towarzyszył nam niemal wszędzie każdego dnia. Teraz tę pustkę będziemy musieli zapełnić. Ważne żeby były to odpowiednie wybory. I na to też musimy być gotowi.
Zobacz wpis: Palenie papierosów. Czy rzucenie jest zawsze bezpieczne dla zdrowia?
Skoro uzależnienie od nikotyny to choroba, to jak ją zdiagnozować?
Rzadko kiedy się nad tym zastanawiamy, bo wydaje nam się oczywiste, że jeśli ktoś pali, to jest uzależniony i co tu niby diagnozować?
Tak naprawdę warto jednak wykonać prosty test uzależnienia od nikotyny dostępny tutaj, żeby przekonać się, czy nasze uzależnienie jest silne czy słabe. Przyda nam się to jeśli będziemy chcieli prawidłowo zaplanować chociażby nikotynową terapię zastępczą. Nie pomijajmy więc tego punktu.
Sposoby leczenia uzależnienia od nikotyny
Nikotynowa terapia zastępcza
Zgodnie z wytycznymi zaleca się stosowanie nikotynowej terapii zastępczej u wszystkich palących i są to silne rekomendacje poparte dużą ilością danych uzyskanych z badań. Jest to terapia bezpieczna i skuteczna. Średnio jej zastosowanie zwiększa prawdopodobieństwo rzucenia palenia o 55%. U osób, które nie zaprzestały palenia podczas stosowania pojedynczego preparatu można rozważyć skojarzoną nikotynową terapię zastępczą, czyli np. użycie plastrów zapewniających stały dopływ nikotyny z gumami, które będą dostarczały jej skokowy wzrost. Zwiększa to szansę powodzenia w porównaniu ze stosowaniem NTZ w monoterapii.
W przypadku osób lekko uzależnionych wybieramy mniejszą dawkę, natomiast u osób silnie uzależnionych decydujemy się zawsze na rozpoczęcie od dawki maksymalnej. Dlatego tak ważne jest przeprowadzenie wcześniejszej diagnostyki przy pomocy testu uzależnienia od nikotyny, aby wiedzieć z jak silnym uzależnieniem mamy do czynienia.
Bupropion
To lek, który jest dostępny tylko na podstawie recepty lekarskiej. Pamiętajmy, że dobrze jest cały proces począwszy od diagnostyki po przygotowanie planu leczenia i weryfikację tego planu przeprowadzić pod kontrolą doświadczonego lekarza, który zna nasz stan zdrowia, przedstawi nam wady i zalety każdego leku, a także pomoże dobrać najlepszy dla nas.
Bupropion w wytycznych ma silną rekomendację i dużą pewność danych. To może być dobra alternatywa dla osób, które boją się przytycia podczas rzucania palenia gdyż zmniejsza on przybieranie na wadze. Stosowanie tego leku zwiększa średnio prawdopodobieństwo rzucenia palenia o około 60%. Dodatkowo ma działanie przeciwdepresyjne, co również może być pomocne podczas całego procesu.
Wareniklina
Wareniklina to również lek wydawany na podstawie recepty lekarskiej, który ma silną rekomendację w wytycznych, co poparte jest dużą ilością danych. Niestety na dzień dzisiejszy jest niedostępna.
Cytyzyna
Lek, który jest dostępny bez recepty lekarskiej. Ma taki sam mechanizm działania jak wareniklina czyli jest agonistą receptora nikotynowego. Co oznacza, że słabo pobudza te receptory, przez co mniej nasilone są objawy odstawienia. Dodatkowo ponieważ cytyzyna blokuje receptory nikotynowe, jeśli zdarzy nam się zapalić papierosa podczas jej używania nie będziemy odczuwali z tego przyjemności, ponieważ nikotyna nie połączy się z receptorem.
W przypadku cytyzyny mamy w wytycznych silną rekomendację, ale trochę mniejszą ilość danych z badań to potwierdzających niż w przypadku pozostałych leków.
Co jeszcze jest ważne w przypadku leczenia uzależnienia od nikotyny?
Niestety terapia ta nie jest w Polsce refundowana. Zawsze więc przygotowując z lekarzem plan leczenia, musimy wziąć pod uwagę nasze możliwości finansowe. Leki te nie należą bowiem do najtańszych. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę fakt, że papierosy też nie są tanie, kwota przeznaczona na wsparcie rzucenia palenia może nam się szybko zwrócić.
Podczas rzucenia palenia dobrze jest włączyć aktywność fizyczną, która pozwoli nam lepiej radzić sobie z objawami odstawienia. Będzie zarówno łagodziła stres jak i zapobiegała nadmiernemu tyciu. Warto więc już na etapie przygotowania planu rzucania palenia, wybrać sobie aktywność fizyczną, którą lubimy i która sprawia nam przyjemność, a następnie systematycznie się jej trzymać.
Warto też być świadomym, na co powinniśmy się przygotować podczas rzucania palenia. Najsilniejszych objawów zespołu abstynencyjnego powinniśmy się spodziewać w ciągu pierwszych 3-4 dni. Jeśli przetrwamy pierwszy tydzień, objawy te będą stopniowo słabły.
Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym
801 108 108
TPPP wspiera wszystkie osoby chcące rzucić palenie. Pod telefonem czekają doświadczeni terapeuci, którzy pomogą w przypadku jakiś nagłych problemów i odpowiedzą na wszystkie nasze pytania. Godziny pracy Poradni to poniedziałek – piątek: 09:00 -21:00 oraz sobota: 09:00-15:00.
Co ciekawe numer ten znajdziemy na każdej paczce papierosów.
Bibliografia:
Wpis przygotowałyśmy na podstawie wytycznych leczenia uzależnienia od nikotyny, które można pobrać tutaj.
