Od leków, które zażywamy oczekujemy przede wszystkim dwóch rzeczy: skuteczności i bezpieczeństwa. Jeśli boli nas głowa i sięgamy po proszek przeciwbólowy to wymagamy, aby zakończył on jak najszybciej nasze cierpienia. Mamy to niejako zapewnione, bo producent leku wypuszczając swój produkt na rynek musi wcześniej przed Urzędem Rejestracji udowodnić jego skuteczność i bezpieczeństwo, a przynajmniej to, że korzyści wynikające z jego stosowania przewyższają ryzyko. W przeciwnym razie produkt nie zostanie dopuszczony do obrotu. Trzeba jednak pamiętać, że od momentu zakupu to my jesteśmy za dany lek odpowiedzialni. Otrzymujemy oczywiście od producenta instrukcję użytkowania wraz z podpowiedziami jak prawidłowo się z nim obchodzić w postaci ulotki i opakowania zewnętrznego. Ale to od nas zależy, czy je przeczytamy i wcielimy w życie, czy wyrzucimy do kosza i postąpimy jak zawsze. To od nas więc zależy czy lek nie utraci swoich właściwości i czy nie stanie się dla nas niebezpieczny.
Skąd wiem jak przechowywać mój lek?
Informacja ta, standardowo będzie zawarta w ulotce leku. Czasem może się zdarzyć, że lek nie ma opakowania zewnętrznego tak jak np. niektóre syropy, więc nie ma gdzie umieścić ulotki. Jednak spokojnie nawet w takich sytuacjach ulotka musi być dołączona do leku. Wtedy jest ona po prostu umieszczona na butelce w postaci odwijanej książeczki. Czasem możecie spotkać się i z taką wersją, chociaż już teraz coraz rzadziej. Trochę inaczej jest z suplementami diety. Tam wszystkie informacje odnośnie stosowania danego suplementu i jego przechowywania mogą być umieszczone tylko na opakowaniu. Nie musi być żadnej ulotki ani informacji dodatkowej w środku.
Właśnie dlatego nie warto wyrzucać opakowań, przed zużyciem danego leku lub suplementu. Jeżeli już jednak je wyrzucisz lub ulotka się gdzieś „zawieruszy”, pamiętaj, że ulotkę praktycznie każdego leku znajdziesz dzisiaj w Internecie.
Co wpływa na trwałość leków?
Najpierw zdefiniujmy sobie o co walczymy, czyli, czym jest trwałość leków? Mamy tutaj na myśli, utrzymanie właściwości leczniczych leku do końca jego „życia”, czyli do daty ważności podanej przez producenta. O datach ważności leków więcej przeczytasz tutaj.
Jakie czynniki mogą więc wpłynąć na trwałość leków?:
- drobnoustroje,
- światło,
- tlen,
- wilgoć,
- temperatura.
Przed czym powinniśmy „bronić” nasze leki?
Już wiemy, że naszym sprzymierzeńcem w przechowywaniu leków są ulotki lub opakowania leków. To na nich znajdziemy wszystkie niezbędne informacje dotyczące właściwego przechowywania zażywanego przez nas leku. Są jednak pewne ogólne zasady, które spiszemy teraz w kilku punktach:
- Leki trzymajmy w czystych oraz suchych miejscach.
- Lekom zapewnijmy odpowiednią wentylację.
- Ważna jest temperatura. Większość leków przechowujemy w temperaturze pokojowej (18-25 stopni C), ale są też takie leki, np. insuliny, duża ilość probiotyków, niektóre krople oczne lub maści, które wymagają niższych temperatur. Informacja o tym powinna się znaleźć na opakowaniu leku lub w ulotce, a także powinien Ci ją przekazać farmaceuta wydający dany lek.
- Leki chrońmy przed słońcem. Pamiętajmy, że część leków może być wrażliwa na światło słoneczne więc nie przechowujmy ich na parapetach gdzie nasłonecznienie może być całkiem spore.
- Leki przechowujmy w oryginalnych opakowaniach i nie wyrzucajmy ulotek. Pamiętajmy, że ważne jest na opakowaniu miejsce z datą ważności i terminem przydatności po otwarciu. Zadbajmy, aby były czytelne.
W jakich miejscach nie powinniśmy przechowywać leków?
Odpowiedź na to pytanie nie powinna być skomplikowana po przeczytaniu pierwszej części wpisu. Mianowicie leków staramy się nie przechowywać w:
- łazience – zbyt duża wilgotność,
- kuchennych szafkach (jeśli w tej kuchni gotujesz),
- samochodzie – dość często się zdarza, a jest niedopuszczalne. Bowiem w samochodzie leki narażone są na bardzo wysokie lub zbyt niskie temperatury,
- kobiecej torebce – jeśli przebywamy długo poza domem, a temperatury są zbyt wysokie lub zbyt niskie,
- szafeczce na balkonie,
- drzwiczkach lodówki – to tutaj występują największe wahania temperatury,
- przy ściankach lodówki – istnieje ryzyko zamrożenia
Pamiętajmy, że w miesiącach letnich temperatura w domu może przekraczać 25 stopni, dlatego powinniśmy trzymać leki w najchłodniejszym pomieszczeniu w domu.
Jak rozpoznać, że lek nie nadaje się do spożycia?
Jeśli przyjmujesz dany lek kolejny już raz powinien Cię zaniepokoić:
- inny smak lub zapach leku,
- tabletka lub syrop, która zmieniła barwę,
- zmiana kształtu tabletki,
- dziwna „lepkość” tabletki, której nie odczuwałeś do tej pory.
Ogólnie zaniepokoić powinna nas każda zmiana w wyglądzie lub zapachu leku.
Grupy produktów leczniczych szczególnie wrażliwych
Są to:
- leki zawierające hormony, np. antykoncepcyjne, leki na tarczycę.
- paski cukrzycowe (niewłaściwie przechowywane mogą doprowadzić do nieprawidłowych pomiarów, a w konsekwencji do nieodpowiedniego dawkowania insuliny).
- insuliny – insuliny przed użyciem powinno się przechowywać w lodówce. Po otwarciu pena, przechowuje się go w temperaturze pokojowej przez miesiąc. Po miesiącu jeśli nie zostanie zużyty, wyrzuca się go. Pamiętajmy, że insulinom szkodzą zarówno zbyt wysokie jak i zbyt niskie temperatury. W związku z tym nawet zimą powinniśmy zadbać o ich odpowiedni transport.
- krople oczne, które obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe z latanoprostem powinny również być przechowywane w lodówce. Pamiętajmy, że w przypadku wszystkich kropli ocznych powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na ich termin przydatności po otwarciu!!! W końcu wszystko, co stosujemy do oka powinno być jałowe, dlatego krople oczne i maści, w których przekroczony jest termin przydatności po otwarciu powinno się bezwzględnie wyrzucić. Więcej o tym jak stosować leki oczne przeczytasz tutaj.
- szczepionki – są to leki biologiczne, które są szczególnie narażone na wahania temperatury. Podanie szczepionki, która była nieprawidłowo transportowana lub przechowywana może być poważnym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia pacjenta. Pamiętajmy, że szczepionkę powinno się przechowywać w warunkach tzw. zimnego łańcucha czyli w temp. od 2-8 stopni Celsjusza. Jak zatem prawidłowo transportować szczepionkę żeby była bezpieczna? Najlepiej zrobić to w torbie termoizolacyjnej.
- Antybiotyki w zawiesinie – tutaj mamy odwrotną sytuację niż w przypadku insulin. Sam proszek przed wymieszaniem z wodą można przechowywać w temperaturze pokojowej. Natomiast po wymieszaniu, najczęściej powinien być przechowywany w lodówce przez okres około 7-14 dni. Tak więc w przypadku tych antybiotyków zawsze należy bardzo dokładnie przeczytać ulotkę.
- niektóre maści i kremy
- probiotyki
- niektóre globulki i czopki
- preparaty z nystatyną (zarówno do pędzlowania jak i globulki)
Opakowanie chroni leki
Omówimy sobie teraz kilka przypadków, w których nie powinno się wyrzucać opakowania leków, czy przekładać tabletek do innego, nieprzeznaczonego do celu celu opakowania.
- Tabletki musujące – przy korku, którym zatykamy tubkę znajduje się pojemniczek z substancją pochłaniającą wilgoć. Zapewnia to naszym tabletkom musującym trwałość, ale tylko wtedy kiedy dokładnie domykamy wieczko. Co więcej tabletek musujących nie powinno się przechowywać poza ich oryginalnym opakowaniem.
- Produkty ziołowe, np. sok z pokrzywy. Butelki z tym sokiem mają ciemne zabarwienie szkła. Jest to dodatkowa ochrona przed promieniami słonecznymi. Sok z pokrzywy nie „lubi” bowiem słońca.
- Olej lniany – tutaj również opakowanie chroni zawartość. Pamiętajmy, że oleje, a zwłaszcza olej lniany, są bardzo wrażliwe na wysokie temperatury i nasłonecznienie. Dlatego olej lniany jest przechowywany w ciemnych butelkach, w lodówce, a jego okres przydatności do użycia od dany produkcji jest z reguły dość krótki. Podobnie jest w przypadku kapsułek zawierających oleje. One również chronione są opakowaniem, dlatego nie powinniśmy przechowywać oddzielnie samych blistrów bez opakowania zewnętrznego.
Dodatkowe środki ostrożności
- Leki trzymamy w miejscach niedostępnych dla dzieci. Zrezygnujmy z trzymania ich w: szufladach zlokalizowanych w zasięgu rąk dziecka, pudełkach umieszczonych pod łóżkiem, podręcznych torebkach.
- Niezużytych leków nie wylewamy do sedesu i nie wyrzucamy do śmieci ogólnych. Zanosimy je do apteki lub innego specjalnie wyznaczonego do tego punktu. Przeczytaj dokładnie tutaj.
- Leki kupujmy jedynie w aptekach. Zwiększa to gwarancję, że były one odpowiednio przechowywane. O tym jak robić zakupy w aptekach internetowych przeczytaj tutaj.
Pamiętajmy jednak, że wszystkie nasze dzisiejsze rady to jedynie pomocne wskazówki. Najważniejsze jest to aby, zawsze czytać i stosować się do zaleceń zawartych w ulotkach leków. Pamiętajmy, niech nic nie uśpi naszej czujności, bo czasem mogą się zmienić warunki przechowywania jakiegoś leku, który stosujemy X lat. Wystarczy, że producent dokona drobnych zmian w składzie lub wykona dodatkowe badania, które rzucą nowe światło na warunki przechowywania. Dlatego starajmy się za każdym razem upewnić się chociaż, czytając informacje z ulotki lub z opakowania, czy warunki przechowywania naszego leku nie uległy zmianie.
